Obowiązkiem pracodawcy jest analiza szkodliwych czynników środowiska pracy
Prawo nakazuje pracodawcy stosowanie środków zapobiegawczych i nakłada na niego obowiązek przeprowadzenia badań i pomiarów wszystkich czynników mających negatywny wpływ na pracownika. Ma to na celu zapobieganie powstawania chorób zawodowych lub innych schorzeń związanych z wykonywaną pracą. Cel ten pomaga osiągnąć głęboka analiza warunków pracy, a także ocena ryzyka zawodowego.
Firma zatrudniając pracownika ma obowiązek chronić jego życie i zdrowie dbając o bezpieczeństwo i higienę pracy. Kodeks pracy w art. 227 par. 1 pkt 2 mówi o obowiązku stosowania środków zapobiegających chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą.
Pracodawca ma zatem obowiązek przeprowadzić na swój koszt pomiary i badania czynników, które mogą być szkodliwe dla pracowników na danym stanowisku. Powinien również rejestrować i przechowywać wyniki takich badań, a także zapewnić do nich dostęp swoim pracownikom.
Dodatkowo Kodeks pracy w art. 236 mówi o obowiązku systematycznej analizy przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych oraz innych chorób, które mają związek z warunkami, w jakich zatrudniony wykonuje swoją pracę. Wyniki tych badań powinny skutkować stosowaniem właściwych środków zapobiegawczych.
Konieczna jest identyfikacja zagrożeń
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 roku (par. 2 ust. 1) dotyczące badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, mówi, że pracodawca powinien wskazać te czynniki, a następnie dokonać stosownych badań i pomiarów. Identyfikacja rodzajów szkodliwych czynników i ich właściwości ma kluczowe znaczenie dla skutecznej prewencji.
Szczególnie ważne jest określenie środków ochrony zbiorowej, optymalizacji organizacji pracy i przede wszystkim wskazanie rzeczywistego czasu narażenia na działanie szkodliwych czynników. Przepisy mówią o konieczności przeprowadzania konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami. Pracodawca ma obowiązek wykonania całej procedury nie później niż trzydziestu dni od dnia rozpoczęcia działalności.
Najlepiej jeśli pracodawca jest w posiadaniu dokumentacji, która porządkuje dane na temat szkodliwych czynników w środowisku pracy. Powinna ona zawierać m.in. protokół z wykonanych badań i pomiarów czynników szkodliwych, karty oceny ryzyka zawodowego czy informacje o substancjach chemicznych, czynnikach lub procesach technologicznych o szkodliwym działaniu.
Rodzaje szkodliwych czynników
Czynniki dzielimy na niebezpieczne i negatywne. O niebezpiecznym czynniku w środowisku pracy mówimy, gdy czynnik ten prowadzi lub może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka, a nawet śmierci.
Z kolei negatywny czynnik, to taki, którego oddziaływanie prowadzi lub może prowadzić do powstania choroby zawodowej lub innego schorzenia związanego z wykonywaną pracą.
Wszystkie je dzielimy na:
- fizyczne,
- chemiczne,
- biologiczne,
- psychofizyczne.
Czynnikami fizycznymi mogą być np. maszyny, ruchome elementy urządzeń, ostre krawędzie, wystające elementy urządzeń i narzędzi, hałas, wibracja, temperatura, wilgotność, ruch powietrza, czy promieniowanie.
Do czynników chemicznych w procesie pracy można między innymi zaliczyć toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze i mutagenne.
Biologiczne z kolei obejmują organizmy żywe i wytwarzane przez nie substancje. Mogą one być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia. Dzielą się na mikroorganizmy (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki) oraz makroorganizmy (rośliny, zwierzęta). Na takie czynniki szczególnie narażeni są osoby pracujące np. w ośrodkach ochrony zdrowia, laboratoriach, zakładach produkujących żywność, rolnictwie.
Czynniki psychofizyczne mogą powodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika, a także powodować złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie. Mimo, że nie prowadzą one do trwałego pogorszenia stanu zdrowia, mogą być przyczyną choroby oraz mieć negatywny wpływ na wydajność pracownika. Wpływają one zarówno na bezpieczeństwo samego pracownika, a także i jego współpracowników. Można do nich zaliczyć obciążenie fizyczne (dynamiczne i statyczne), psychiczne, umysłowe, niedociążenie lub przeciążenie percepcyjne, a także obciążenie emocjonalne.
